برخورد راه شیری و آندرومدا: داستانی که شاید هرگز رخ ندهد
برای مدت‌ها تصور می‌شد که کهکشان راه شیری و همسایه‌اش، آندرومدا، در حال حرکت به سمت یک برخورد عظیم هستند. سرعت نزدیک شدن این دو کهکشان حدود ۴۰۰ هزار کیلومتر در ساعت است و فاصله آن‌ها در حال حاضر ۲.۵ میلیون سال نوری است. اما آیا این برخورد واقعاً اجتناب‌ناپذیر است؟
طبق یک پژوهش جدید منتشرشده در مجله Nature Astronomy توسط اخترفیزیک‌دان دانشگاه هلسینکی، تیل ساوالا، احتمال این برخورد در پنج میلیارد سال آینده کمتر از ۲ درصد و در بازه ۱۰ میلیارد سال آینده، حدود ۵۰ درصد است.
ادغام کهکشانی شبیه تصادف نیست
ادغام کهکشان‌ها برخلاف تصور رایج، شبیه تصادف ماشین‌ها نیست که ستاره‌ها و سیاره‌ها با هم برخورد کنند. بلکه این فرآیند یک ترکیب عظیم از میلیاردها ستاره و توده‌های گاز است که در مقیاسی فراتر از درک انسانی رخ می‌دهد.
ساوالا می‌گوید:
“اگر این ادغام رخ دهد، ساختار هر دو کهکشان از بین رفته و یک کهکشان بیضوی جدید شکل می‌گیرد.”
طبق شبیه‌سازی‌های انجام‌شده، اگر برخوردی رخ دهد، احتمالا بین ۷ تا ۸ میلیارد سال آینده اتفاق می‌افتد. اما با توجه به داده‌های فعلی، حتی نمی‌توان با اطمینان زمان این ادغام را پیش‌بینی کرد.
چه چیزهایی بر وقوع برخورد تأثیر می‌گذارند؟
این مطالعه از داده‌های تازه‌ای از تلسکوپ‌های فضایی گایا (Gaia) و هابل (Hubble) و برخی تلسکوپ‌های زمینی استفاده کرده و عواملی مانند ابر ماژلانی بزرگ (Large Magellanic Cloud) و کهکشان مثلثی (Messier 33 یا M33) را نیز در نظر گرفته است.
نتایج جالب:
- اضافه شدن M33 باعث افزایش احتمال برخورد راه شیری و آندرومدا می‌شود.
- اما حضور ابر ماژلانی بزرگ احتمال برخورد را کاهش می‌دهد.
- ادغام کهکشان راه شیری با ابر ماژلانی بزرگ در دو میلیارد سال آینده تقریباً قطعی است.
تفاوت مهم در سیاه‌چاله‌های مرکزی
هر دو کهکشان در مرکز خود یک سیاه‌چاله فوق‌سنگین دارند:
- *سیاه‌چاله راه شیری (Sgr A)**: حدود ۴ میلیون برابر جرم خورشید
- سیاه‌چاله آندرومدا: حدود ۱۰۰ میلیون برابر جرم خورشید
اگر ادغامی رخ دهد، این دو سیاه‌چاله به مرکز کهکشان جدید می‌روند و در نهایت با یکدیگر ادغام خواهند شد.
کهکشان‌ها همیشه در حال ادغام‌اند
طبق گفته ساوالا، ادغام‌های کهکشانی از زمان شکل‌گیری جهان رایج بوده‌اند. حتی اکنون نیز راه شیری در حال ادغام با چند کهکشان کوتوله است. ادغام‌های کوچک‌تر (minor mergers) بیشتر از ادغام‌های بزرگ رخ می‌دهند و نقش مهمی در تکامل کهکشان‌ها دارند.
نتیجه‌گیری
پژوهش جدید نشان می‌دهد که برخلاف باور عمومی، احتمال برخورد راه شیری و آندرومدا بسیار کمتر از چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. با توجه به داده‌های تازه، شاید هیچ‌گاه شاهد این رویداد نباشیم — یا حداقل نه در ۵ میلیارد سال آینده.