تحقیقات جدید روانشناسی از دانشگاه اکلاهما نشان میدهد که نفرتهای مشترک، بهویژه تنفر از افراد یکسان، میتواند دوستیهای عمیقتر و سریعتری نسبت به علایق مشترک ایجاد کند. این مطالعه، که در نشریه Personal Relationships با عنوان «شیمی بین فردی از طریق منفیگرایی» منتشر شده، به بررسی مکانیسمهای روانشناختی پشت این پدیده پرداخته است. در این مقاله از آی تی پالس، جزئیات این پژوهش، نتایج آزمایشها، و دلایل روانشناختی این اثر را بررسی میکنیم، با استناد به گزارش نیویورک تایمز و واکنشهای کاربران در شبکه اجتماعی X.
یافتههای کلیدی: نفرت مشترک، پیوند قویتر
آزمایشهای انجامشده
محققان دانشگاه اکلاهما سه آزمایش مجزا طراحی کردند تا تأثیر نفرتهای مشترک بر روابط اجتماعی را بررسی کنند:
- آزمایش اول و دوم: تحلیل دوستیهای موجود
- از دانشجویان خواسته شد درباره نزدیکترین دوستان خود صحبت کنند و نگرشهای مثبت و منفیشان را که با دوستانشان به اشتراک گذاشتهاند، گزارش دهند.
- نتایج: افراد بهطور قابلتوجهی بیشتر از نگرشهای منفی (مانند تنفر از شخص یا چیز خاص) با دوستان صمیمی خود صحبت میکردند تا نگرشهای مثبت. هرچه دوستی عمیقتر بود، این اشتراکگذاری نگرشهای منفی بیشتر میشد.
- این یافته نشان داد که نفرتهای مشترک نقش مهمی در تقویت پیوندهای دوستانه دارند.
- آزمایش سوم: ایجاد دوستی بین غریبهها
- گروهی از دانشجویان برای ملاقات با یک فرد جدید آماده شدند. به آنها گفته شد که باید یک نظر مثبت و یک نظر منفی درباره شخصی فرضی به نام «برد» (Brad) بیان کنند.
- سپس، به هر دانشجو اطلاع داده شد که فرد مقابل یا با نظر مثبت آنها درباره «برد» موافق است یا با نظر منفی.
- نتایج: دانشجویان تمایل بیشتری به دوست شدن با فردی داشتند که در نگرش منفی با آنها همعقیده بود. این اثر بهقدری قوی بود که حتی در پیشبینیهایشان از احتمال دوستی، نفرت مشترک تأثیر بیشتری نسبت به علاقه مشترک داشت.
چرا نفرت مشترک مؤثرتر است؟
محققان معتقدند که به اشتراک گذاشتن نگرش منفی، مانند بدگویی یا انتقاد از شخص ثالث، کارکردهای روانشناختی و اجتماعی عمیقی دارد:
- ایجاد حس «ما» در برابر «آنها»: نفرت مشترک، یک مرز مشخص بین گروه خودی (دوستان) و گروه بیرونی (شخص مورد انتقاد) ایجاد میکند. این حس تعلق، اعتماد و نزدیکی را تقویت میکند.
- اشتراکگذاری اطلاعات آسیبپذیر: بیان نگرش منفی، مانند غیبت، نوعی ریسک اجتماعی است که نشاندهنده اعتماد به طرف مقابل است. این آسیبپذیری، پیوند عاطفی را عمیقتر میکند.
- تقویت عزت نفس: انتقاد از دیگران میتواند بهطور غیرمستقیم احساس برتری یا ارزشمندی را در گروه خودی ایجاد کند.
دکتر جنیفر باسول، یکی از نویسندگان مطالعه، به نیویورک تایمز گفت: «وقتی از کسی بد میگویید، درواقع اطلاعات شخصی و حساسی را به اشتراک میگذارید. این کار نشاندهنده اعتماد است و به سرعت حس نزدیکی ایجاد میکند.»
تناقض در باورهای افراد
جالب است که شرکتکنندگان در این مطالعه خودشان از این مکانیسم روانشناختی بیخبر بودند. آنها معتقد بودند که اشتراکگذاری علایق مثبت (مانند علاقه به یک فیلم یا سرگرمی) راه مؤثرتری برای ایجاد دوستی است. اما رفتار واقعی آنها نشان داد که نگرشهای منفی، بهویژه درباره افراد دیگر، تأثیر قویتری در ایجاد پیوند دارد.
یکی از کاربران در X نوشت: «همیشه فکر میکردم علایق مشترک دوستی رو قوی میکنه، ولی حالا که فکرشو میکنم، من و دوستم چون از یکی دیگه بدمون میاومد، صمیمی شدیم!»
ریشههای روانشناختی: چرا «دشمن دشمن من، دوست من است»؟
این پدیده که بهطور عامه با ضربالمثل «دشمن دشمن من، دوست من است» شناخته میشود، ریشه در نظریههای روانشناسی اجتماعی، مانند نظریه تعادل هیدر (Heider’s Balance Theory) دارد. طبق این نظریه، افراد زمانی احساس راحتی میکنند که نگرشهایشان با دیگران هماهنگ باشد، بهویژه در مورد نگرشهای منفی، زیرا این هماهنگی حس تعلق به گروه را تقویت میکند.
علاوه بر این، غیبت یا انتقاد مشترک بهعنوان یک مکانیسم اجتماعی عمل میکند که:
- اعتمادسازی: نشاندهنده صراحت و صداقت در رابطه است.
- کاهش استرس اجتماعی: انتقاد از شخص ثالث میتواند تنشهای اجتماعی را کاهش دهد.
- تقویت هویت گروهی: ایجاد حس «ما» در برابر «آنها» پیوندهای اجتماعی را مستحکمتر میکند.
پیامدها و کاربردها
تأثیر بر روابط اجتماعی
این یافتهها میتوانند در حوزههای مختلفی مانند مدیریت تیمها، شبکهسازی حرفهای، و حتی اپلیکیشنهای دوستیابی کاربرد داشته باشند. بهعنوان مثال، اپلیکیشنهایی مانند Bumble BFF میتوانند از این مکانیسم برای تطبیق افرادی با نگرشهای منفی مشابه استفاده کنند، هرچند این رویکرد ممکن است چالشهای اخلاقی ایجاد کند.
هشدار درباره اثرات منفی
اگرچه نفرت مشترک میتواند دوستیها را تقویت کند، اما محققان هشدار میدهند که این مکانیسم ممکن است به تقویت تعصبات گروهی یا افزایش منفیگرایی منجر شود. یکی از کاربران در X نوشت: «اینکه تنفر باعث دوستی بشه، یه کم نگرانکنندهست. اگه همه فقط از بقیه بد بگن، دنیا جای بهتری نمیشه.»
نیاز به تحقیقات بیشتر
این مطالعه، با وجود نتایج جذاب، در مقیاس کوچک انجام شده و نیاز به بررسیهای گستردهتر دارد. برای مثال، آیا این اثر در فرهنگهای مختلف یا در گروههای سنی متفاوت نیز صدق میکند؟ همچنین، تأثیر نفرتهای مشترک در روابط بلندمدت هنوز نیاز به بررسی دارد.
واکنشها در شبکه اجتماعی X
کاربران در X به این مطالعه با ترکیبی از شگفتی و تأیید واکنش نشان دادهاند. یکی از کاربران نوشت: «حالا میفهمم چرا با دوستم اینقدر صمیمی شدم! هردومون از یه همکار بدمون میاومد.» کاربر دیگری اظهار داشت: «این یه کم غمانگیزه که تنفر از یکی دیگه باعث دوستی میشه، ولی خب، واقعیه!» این واکنشها نشاندهنده پذیرش عمومی این پدیده در زندگی روزمره است.
نتیجهگیری: نفرت مشترک، پلی به سوی دوستی
مطالعه دانشگاه اکلاهما نشان میدهد که نفرتهای مشترک، بهویژه درباره افراد، میتوانند دوستیهای عمیقتر و سریعتری نسبت به علایق مشترک ایجاد کنند. این پدیده، ریشه در مکانیسمهای روانشناختی مانند اعتمادسازی و تقویت هویت گروهی دارد. با این حال، باید مراقب پیامدهای منفی، مانند افزایش تعصبات یا منفیگرایی، بود. این یافتهها نه تنها درک ما از روابط اجتماعی را عمیقتر میکنند، بلکه میتوانند در طراحی ابزارهای اجتماعی و مدیریت روابط کاربرد داشته باشند. آی تی پالس، مرجع اخبار فناوری و روانشناسی، شما را با آخرین تحولات این حوزه همراهی میکند.
