شرکت نورالینک، استارتاپ جاه‌طلبانه‌ای که توسط ایلان ماسک تأسیس شده، بار دیگر مرزهای علم و فناوری را جابه‌جا کرده است. در تازه‌ترین آزمایش‌ها، تراشه مغزی نورالینک با نام Blindsight موفق شد به مغز یک میمون سیگنال‌هایی ارسال کند تا آنچه را که وجود خارجی نداشت، به‌صورت مصنوعی «ببیند». این گام، پیش‌زمینه‌ای برای ایجاد بینایی مصنوعی در انسان‌هایی است که به دلایل پزشکی نابینا شده‌اند.
چطور میمونی چیزی را دید که در واقعیت نبود؟
براساس گزارشی از بلومبرگ، ایمپلنت مغزی Blindsight نواحی قشری مربوط به بینایی در مغز میمون را تحریک کرده است. در حدود دو سوم مواقع، این تحریک باعث شد میمون به نقطه‌ای نگاه کند که در آن هیچ‌چیز واقعی وجود نداشت. پژوهشگران نورالینک با ارسال سیگنال‌های خاص، تلاش کردند تصویری مصنوعی در ذهن حیوان ایجاد کنند.
جوزف اُدوهرتی، مهندس ارشد نورالینک، در حاشیه کنفرانسی که این داده‌ها برای نخستین‌بار در آن فاش شد، گفت این آزمایش‌ها گامی حیاتی برای درک عملکرد این سیستم در موجودات زنده بوده‌اند. وی افزود:
«ما تلاش کردیم تجربه دیدن را در مغز شبیه‌سازی کنیم، بدون اینکه ورودی واقعی از چشم دریافت شود.»
ایمپلنت Blindsight؛ شبیه‌سازی بینایی با فناوری مغز و رایانه
تراشه Blindsight یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های فناوری مغز و رایانه در جهان محسوب می‌شود. این دستگاه با هدف بازسازی یا شبیه‌سازی عملکرد سیستم بینایی طراحی شده و می‌تواند جایگزین سیگنال‌های طبیعی چشم شود. برای نخستین‌بار است که نورالینک نتایج این آزمایش‌ها را به صورت عمومی منتشر می‌کند.
اگرچه هنوز این تراشه مغزی در آمریکا برای استفاده انسانی تأیید نشده، اما نتایج امیدوارکننده‌ای که روی میمون‌ها به دست آمده، می‌تواند زمینه‌ساز آزمایش‌های انسانی در آینده‌ای نزدیک باشد.
آینده بینایی مصنوعی؛ از درمان نابینایی تا دید فراانسانی
نورالینک اعلام کرده هدف اولیه از توسعه Blindsight، بازگرداندن بینایی به افراد نابینا است. اما ایلان ماسک به‌روشنی از چشم‌انداز بلندپروازانه‌تری سخن گفته؛ او معتقد است این فناوری می‌تواند بینایی فراانسانی را ممکن سازد. برای مثال، توانایی دیدن در محدوده مادون قرمز یا تشخیص بهتر حرکت و جزئیات در تاریکی.
ماسک پیشتر گفته بود:
«بینایی طبیعی فقط یکی از انواع دیدن است. می‌توانیم ابزاری بسازیم که چیزهایی فراتر از محدوده چشم انسان را نیز قابل مشاهده کند.»
ترکیب ایمپلنت مغزی با عینک‌های ویژه
در مراحل بعدی توسعه، قرار است نسخه‌های پیشرفته‌تری از Blindsight با عینک‌های هوشمند ترکیب شوند. این عینک‌ها ورودی بصری را دریافت کرده و آن را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کنند که مستقیماً به تراشه مغزی منتقل می‌شود. اُدوهرتی اشاره کرده که این ترکیب می‌تواند دقت و کارایی ایمپلنت را چندین برابر کند.
چرا آزمایش روی میمون‌ها انجام می‌شود؟
یکی از دلایل انتخاب میمون‌ها به‌عنوان سوژه‌های آزمایش، ساختار مغز آن‌هاست. قشر بینایی در مغز میمون‌ها به سطح مغز نزدیک‌تر است و این موضوع جراحی و دسترسی به آن را آسان‌تر می‌کند. اما نورالینک قصد دارد از ربات‌های جراحی دقیق خود استفاده کند تا این ایمپلنت‌ها را در مناطق عمیق‌تر مغز انسان نیز با دقت و ایمنی بالا کاشت کند.
نورالینک فقط به دنبال بینایی نیست
در کنار پروژه Blindsight، نورالینک به‌طور موازی روی ایمپلنت‌هایی کار می‌کند که به افراد دچار فلج یا ناتوانی حرکتی کمک می‌کند تا مستقیماً با رایانه‌ها ارتباط برقرار کنند. هدف نهایی این پروژه‌ها، ایجاد ارتباط مستقیم بین مغز و دستگاه‌های دیجیتال است؛ انقلابی که می‌تواند نحوه تعامل انسان با فناوری را برای همیشه دگرگون کند.
چالش‌ها و پرسش‌ها؛ آیا در انسان‌ها هم موفق خواهد بود؟
مانند تمام فناوری‌های نوظهور، پرسش‌های زیادی درباره ایمنی، کارایی بلندمدت و اثرات جانبی احتمالی ایمپلنت‌های مغزی نورالینک وجود دارد. هنوز مشخص نیست نتایج آزمایش‌های حیوانی تا چه میزان در انسان‌ها تکرار خواهد شد. با این حال، ماسک اعلام کرده امیدوار است تا پایان سال، آزمایش‌های انسانی آغاز شود.
جمع‌بندی؛ نورالینک و آینده‌ای که ممکن است واقعاً ببینیم
تراشه مغزی نورالینک با نام Blindsight ممکن است آغازگر عصر تازه‌ای در حوزه بینایی مصنوعی باشد. از بازگرداندن نور به زندگی نابینایان گرفته تا گشودن دروازه‌هایی به سوی توانایی‌هایی فراتر از بشر، این فناوری اگر موفق شود، می‌تواند تعریف ما از دیدن را به‌کلی بازنویسی کند.
درحالی‌که جهان منتظر تأییدیه‌های رسمی و آزمایش‌های انسانی است، نورالینک بار دیگر نشان داد که وقتی علم و تخیل با هم ترکیب می‌شوند، چیزی به نام «غیرممکن» دیگر معنایی ندارد.
