ناسا در مطالعهای جدید، که در Astrophysical Journal Letters (سپتامبر ۲۰۲۵) منتشر شده، اعلام کرد که فعالیت خورشید پس از کاهش مداوم از دهه ۱۹۸۰، از سال ۲۰۰۸ بهطور مداوم افزایش یافته است. این تغییر غیرمنتظره، که بر اساس تحلیل دادههای هلیوسفری (مانند باد خورشیدی و میدان مغناطیسی) بهدست آمده، میتواند به طوفانهای خورشیدی، فورانهای خورشیدی، و پرتابهای جرم تاجی بیشتر منجر شود و بر فضاپیماها، شبکههای برق، GPS، و ارتباطات رادیویی روی زمین تأثیر بگذارد. در این مقاله از آی تی پالس، جزئیات این پژوهش، دلایل علمی، و پیامدها را بررسی میکنیم.
جزئیات مطالعه ناسا
روش تحقیق
- دادهها: تحلیل دادههای هلیوسفری از پلتفرم OMNIWeb Plus (مؤسسه گادارد ناسا)، شامل باد خورشیدی، میدان مغناطیسی، و تعداد لکههای خورشیدی از دهه ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۵.
- چرخههای خورشیدی: خورشید در چرخههای ۱۱ ساله نوسان میکند، اما روندهای بلندمدت (دههها) نیز وجود دارد.
- نویسندگان: جیمی جاسینسکی (فیزیکدان پلاسما در JPL) و مارکو ولی (فیزیکدان فضایی در JPL).
یافتههای کلیدی
- کاهش تا ۲۰۰۸: از دهه ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۸، فعالیت خورشیدی (لکههای خورشیدی، باد خورشیدی، و میدان مغناطیسی) بهطور مداوم کاهش یافت و به ضعیفترین سطح ثبتشده رسید (کمینه عمیق خورشیدی).
- افزایش از ۲۰۰۸: روند معکوس شد؛ از ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۵، پارامترها افزایش یافت:
- سرعت باد خورشیدی: 6% افزایش.
- چگالی: 26% افزایش.
- دما: 29% افزایش.
- میدان مغناطیسی بینسیارهای: 31% افزایش.
- چرخه ۲۵: خورشید در چرخه ۲۵ (از ۲۰۲۰) قرار دارد، که برخلاف پیشبینیها، فعالتر از چرخه ۲۴ (ضعیفترین در قرن اخیر) است.
- چرخه ۲۶: پیشبینی میشود از ژانویه ۲۰۲۹ تا دسامبر ۲۰۳۲ آغاز شود، اما ممکن است فعالتر باشد.
جیمی جاسینسکی: «همه نشانهها به کمینه عمیق خورشیدی اشاره میکردند، اما از ۲۰۰۸، پارامترهای پلاسما و میدان مغناطیسی بهطور مداوم افزایش یافتهاند.»
دلایل علمی و چالشها
دلایل احتمالی افزایش
- دیناموی خورشیدی: مدلهای داخلی خورشید (میدانهای مغناطیسی) ممکن است تغییر کرده باشند، اما علت دقیق «نامشخص» است.
- چرخههای بلندمدت: خورشید دورههای تاریخی مانند Maunder Minimum (1645-1715، بدون لکه خورشیدی) و Dalton Minimum (1790-1830) را تجربه کرده، اما مدلها پیشبینی دقیقی ندارند.
- دادهها: تحلیل از مأموریتهای ناسا (مانند Voyager، Parker Solar Probe) و NOAA.
چالشهای مدلها
- مدلهای دیناموی خورشیدی (مانند Babcock-Leighton) تغییرات بلندمدت را پیشبینی نمیکنند.
- ناسا: «علت افزایش یک ناشناخته بزرگ است.»
پیامدهای افزایش فعالیت خورشیدی
تأثیر بر فضا
- طوفانهای خورشیدی: افزایش فورانها و پرتابهای جرم تاجی (CME)، که میتواند به اختلال در مگنتوسفر و شفقهای قطبی بیشتر منجر شود.
- فضاپیماها: خطر آسیب به ماهوارهها، GPS، و ارتباطات فضایی؛ ناسا مأموریتهای IMAP، Carruthers Geocorona Observatory، و SWFO-L1 را برای رصد بهتر پرتاب میکند (از 25 سپتامبر 2025 با Falcon 9).
- فضانوردان: افزایش تابش کیهانی، که برای مأموریتهای Artemis و Mars حیاتی است.
تأثیر بر زمین
- شبکههای برق: طوفانهای geomagnetic میتواند ترانسفورماتورها را آسیب بزند (مانند طوفان 1989 در کبک).
- GPS و ارتباطات: اختلال در ناوبری و رادیو.
- شفق قطبی: افزایش نمایشهای نوری در عرضهای جغرافیایی پایینتر.
NOAA: «چرخه ۲۵ فعالتر از پیشبینی است و ممکن است به دهههای پرخطر فضایی منجر شود.»
مطالعه ناسا نشان میدهد که فعالیت خورشید از ۲۰۰۸ بهطور مداوم افزایش یافته و برخلاف پیشبینیها، به دورهای فعالتر وارد شده است. این تغییر میتواند طوفانهای خورشیدی و اختلالات فضایی را افزایش دهد و بر فناوریهای زمینی تأثیر بگذارد. با پرتاب مأموریتهای جدید، ناسا آماده رصد بهتر است. آی تی پالس، مرجع اخبار نجوم، شما را با تحولات خورشیدی همراهی میکند.
