با مرگ خورشید و تبدیل آن به یک غول سرخ، آیا جایی در منظومه شمسی باقی می‌ماند که بتواند میزبان حیات باشد؟ طبق تحقیقات جدید، احتمال کمی وجود دارد که قمرهای یخی سیارات خارجی مانند اروپا (Europa) بتوانند به عنوان پناهگاه‌های جدید حیات عمل کنند.
مرگ خورشید و تغییر موقعیت ناحیه قابل‌سکونت منظومه شمسی
با پیر شدن خورشید، این ستاره وارد مرحله‌ای به نام غول سرخ می‌شود؛ دوره‌ای که طی آن خورشید منبسط شده و انرژی بیشتری از خود ساطع می‌کند. در این حالت، ناحیه موسوم به “کمربند حیات” یا ناحیه قابل سکونت نیز به سمت بخش‌های بیرونی منظومه شمسی جابه‌جا خواهد شد و حتی ممکن است مدار مشتری (Jupiter) را نیز در بر گیرد.
چرا مشتری مناسب حیات نیست، اما قمرهای آن ممکن است باشند؟
با وجود اینکه سیاره مشتری به‌دلیل ترکیب گازی از هیدروژن و هلیوم قابل سکونت نیست، اما قمرهای آن — به‌ویژه قمر معروف اروپا — پتانسیل بالایی برای پشتیبانی از حیات دارند. سطح یخ‌زده این قمر و اقیانوس‌های زیر سطح آن از مدت‌ها پیش مورد توجه دانشمندان بوده است.
یافته‌های جدید پژوهشگران مؤسسه کارل ساگان
پژوهشگران مؤسسه کارل ساگان در دانشگاه کرنل، در مقاله‌ای که در مجله علمی Monthly Notices of the Royal Astronomical Society پذیرفته شده، به این موضوع پرداخته‌اند. آن‌ها معتقدند در دوران غول سرخ بودن خورشید، نیمکره شمالی و جنوبی سمت مخالف مشتری روی قمر اروپا، میزان نسبتاً کمتری از اتلاف آب را تجربه خواهند کرد.
این اتلاف آهسته باعث ایجاد یک جوّ نازک از بخار آب می‌شود که می‌تواند تا ۲۰۰ میلیون سال باقی بماند. گرچه این مدت در مقایسه با عمر حیات روی زمین بسیار کوتاه است، اما از نظر کیهانی، فرصت قابل‌توجهی برای بقای حیات به شمار می‌رود.
آینده جست‌وجوی حیات در اطراف ستارگان در حال مرگ
علاوه بر قمرهای منظومه شمسی، پژوهشگران احتمال داده‌اند که قمرهای یخی در اطراف دیگر ستارگان در حال مرگ نیز می‌توانند میزبان حیات باشند. با اینکه تاکنون هیچ قمر فراخورشیدی (exomoon) به‌طور قطعی کشف نشده، اما چندین مورد محتمل وجود دارد.
در آینده، ابزارهای پیشرفته‌ای مانند تلسکوپ جیمز وب (JWST) و رصدخانه جهان‌های قابل سکونت (Habitable Worlds Observatory) قادر خواهند بود تا جوّ این قمرها را بررسی کرده و حتی نشانه‌های زیستی (biosignatures) را شناسایی کنند.
جمع‌بندی: شاید اروپا آخرین پناهگاه حیات باشد
اگرچه احتمال آن کم است، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که قمرهایی مانند اروپا می‌توانند آخرین پناهگاه‌های حیات در منظومه شمسی پس از مرگ خورشید باشند. حتی اگر فقط برای مدت محدودی، محیط این قمرها ممکن است برای بقای اشکالی از زندگی کافی باشد — و این می‌تواند درک ما از مرزهای امکان‌پذیری حیات در کیهان را به‌کلی تغییر دهد.