مطالعه‌ای طولانی نشان می‌دهد احساسات مثبت می‌توانند حافظه شما را تا سال‌ها تقویت کنند
آیا برای حفظ سلامت حافظه در دوران سالمندی، باید تنها روی تمرین‌های ذهنی تمرکز کرد؟ پژوهشی جدید و بلندمدت پاسخ متفاوتی دارد: احساس خوب و مثبت‌اندیشی، نقش مهم‌تری از تمرینات ذهنی در عملکرد حافظه بازی می‌کند.
مطالعه‌ای که توسط محققان در ژورنال علمی Aging & Mental Health منتشر شده، بیش از ۱۶ سال داده‌های مربوط به بیش از ۱۰ هزار فرد بالای ۵۰ سال را بررسی کرده و به یک نتیجه شگفت‌انگیز رسیده است: حال خوب و بهزیستی روانی، پیش‌بینی‌کننده تقویت حافظه در پیری است.
حس خوب باعث تقویت حافظه می‌شود، نه برعکس
در این مطالعه، محققان هر دو سال یک‌بار وضعیت روانی مثبت افراد (شامل احساس رضایت از زندگی، هدفمندی، و خوش‌بینی) را بررسی کردند و آن را با نتایج آزمون‌های حافظه مقایسه کردند. برخلاف انتظار اولیه که تصور می‌شد حافظه قوی باعث حال خوب می‌شود، نتایج نشان دادند حالت روانی مثبت پیش‌نیاز عملکرد بهتر حافظه در طول سال‌هاست.
نکته قابل توجه این است که این تأثیر حتی پس از در نظر گرفتن عواملی مثل افسردگی، سن، وضعیت سلامت، سطح تحصیلات و سبک زندگی نیز باقی مانده و قوی بوده است. این یافته‌ها تأکید دارند که حال خوب، خود به‌تنهایی می‌تواند یک عامل مهم برای حفظ و تقویت حافظه باشد.
محدودیت‌های مطالعه چه بودند؟
محققان به برخی محدودیت‌های پژوهش نیز اشاره کرده‌اند. از جمله اینکه سنجش بهزیستی براساس گزارش‌های خود افراد بوده که ممکن است همراه با سوگیری باشد. همچنین، چون این مطالعه مشاهده‌ای است، نمی‌توان از آن برای اثبات قطعی رابطه علت و معلولی استفاده کرد. اما با این حال، قدرت و گستردگی داده‌ها و تداوم زمانی طولانی آن، اعتبار نتایج را بسیار بالا می‌برد.
پنج راهکار علمی برای افزایش حال خوب و تقویت حافظه
در کنار یافته‌ها، پژوهشگران ۵ راهکار ساده، علمی و موثر برای تقویت احساس مثبت و بهزیستی روانی پیشنهاد داده‌اند که می‌توانند به تقویت حافظه نیز کمک کنند:
۱. تمرین شکرگزاری
نوشتن روزانه چند مورد از چیزهایی که بابتشان سپاسگزار هستید، تمرکز ذهن را از نگرانی به سمت مثبت‌اندیشی تغییر می‌دهد.
۲. انجام اعمال مهربانانه
یک رفتار کوچک مانند کمک به دیگران یا ابراز محبت می‌تواند حال خود شما را نیز به طرز چشمگیری بهتر کند.
۳. تقویت روابط اجتماعی
ارتباط با دوستان، خانواده یا اعضای جامعه باعث افزایش حس تعلق، کاهش استرس و در نهایت تقویت عملکرد شناختی می‌شود.
۴. تمرین حضور ذهن (Mindfulness)
مدیتیشن، تنفس آگاهانه یا لحظه‌شماری بدون قضاوت، به مغز آرامش و تمرکز می‌دهد و قدرت پردازش اطلاعات را بالا می‌برد.
۵. ورود به «جریان» یا حالت Flow
فعالیت‌هایی که شما را به‌شدت درگیر می‌کنند و زمان را از یادتان می‌برند، یکی از قوی‌ترین عوامل افزایش رضایت از زندگی هستند.
جمع‌بندی
مطالعه‌ای گسترده با بیش از ۱۶ سال داده نشان داده است که شاد بودن و احساس مثبت داشتن، نه‌تنها کیفیت زندگی را بالا می‌برد، بلکه حافظه‌تان را نیز در دوران سالمندی حفظ می‌کند. بنابراین اگر به‌دنبال کلید تقویت ذهن هستید، شاید بهترین نقطه شروع، تمرکز بر خلق حال خوب و احساس رضایت در زندگی روزمره باشد.
