در حالی که رقابت برای ایجاد دستیاران هوش مصنوعی پیشرفتهتر هر روز شدت میگیرد، گوگل با گسترش قابلیت AI Mode در سرویس جستوجوی خود، گام مهمی به سوی دسترسیپذیری جهانی برداشته است. این ویژگی، که بر پایه مدل قدرتمند Gemini ساخته شده، حالا به بیش از ۲۰۰ کشور و منطقه رسیده و از ۳۵ زبان جدید، از جمله فارسی، پشتیبانی میکند. اعلام رسمی گوگل در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۵، که در وبلاگ رسمی این شرکت منتشر شد، نه تنها کاربران فارسیزبان را هیجانزده کرده، بلکه بحثهای تازهای درباره تأثیر این فناوری بر اکوسیستم دیجیتال به راه انداخته است. AI Mode، که فراتر از خلاصههای ساده AI Overviews عمل میکند، سؤالات پیچیده را به زیرمجموعههای کوچکتر تقسیم کرده، اطلاعات را از منابع معتبر جمعآوری میکند و پاسخی جامع و مکالمهای ارائه میدهد – فرآیندی که جستوجو را از یک لیست لینک به یک گفتگوی هوشمند تبدیل میکند. اما این گسترش، در حالی که وعده تجربهای سریعتر و شخصیسازیشده را میدهد، نگرانیهایی درباره کاهش ترافیک وبسایتها و تأثیر بر ناشران آنلاین ایجاد کرده، و کارشناسان میگویند زمان آن رسیده که مدلهای اقتصادی دیجیتال بازنگری شوند.
AI Mode، که از اوایل ۲۰۲۵ به صورت آزمایشی در دسترس بود، حالا به صورت عمومی عرضه شده و کاربران میتوانند با فعال کردن آن در تنظیمات جستوجو، از قابلیتهای پیشرفتهای مانند تحلیل متون طولانی، مقایسه محصولات، یا حتی برنامهریزی سفر بهره ببرند. برای زبان فارسی، این به معنای درک ظرافتهای فرهنگی و زبانی است؛ مثلاً وقتی سؤالی درباره تاریخ ایران یا غذاهای سنتی میپرسید، Gemini نه تنها اطلاعات را جمعآوری میکند، بلکه زمینههای مرتبط مانند منابع معتبر پارسی را اولویتبندی مینماید. گوگل تأکید کرده که این مدل با دادههای محلی آموزش دیده و میتواند به سؤالات روزمره مانند “بهترین رستورانهای تهران برای غذای سنتی” یا “تحلیل بازار بورس ایران” پاسخی دقیق و بهروز بدهد. با این حال، در زمان نگارش این مطلب، بررسیهای اولیه نشان میدهد که AI Mode برای جستوجوهای فارسی هنوز کاملاً فعال نشده و کاربران ایرانی با آیپی محلی ممکن است به آن دسترسی نداشته باشند – مسئلهای که احتمالاً به تحریمها و محدودیتهای جغرافیایی مربوط است. گوگل قول داده این گسترش را به تدریج انجام دهد، و کاربران فارسیزبان میتوانند با VPN یا در مناطق پشتیبانیشده، آن را تست کنند.
این گسترش، که به بیش از ۲۰۰ کشور و ۳۵ زبان جدید میرسد، بخشی از استراتژی گوگل برای رقابت با دستیارهای AI مانند ChatGPT و Claude است، اما همزمان سؤالاتی درباره آینده وب آزاد مطرح میکند. AI Mode سؤالهای پیچیده را به زیرمجموعهها تقسیم کرده، جستوجوی وب انجام میدهد، و پاسخی خلاصهشده ارائه میکند – فرآیندی که کاربران را از کلیک روی لینکها بینیاز میسازد. یک مطالعه اخیر از دانشگاه استنفورد نشان داد که وقتی خلاصههای AI در بالای نتایج ظاهر میشوند، نرخ کلیک روی لینکهای وبسایتها تا ۳۰ درصد کاهش مییابد، که برای ناشرانی که درآمدشان به ترافیک گوگل وابسته است، ضربهای سنگین است. گوگل در پاسخ به این انتقادها، ویژگیهایی مانند “Show More” برای دسترسی به منابع اصلی اضافه کرده، اما منتقدان میگویند این کافی نیست و مدل اقتصادی مبتنی بر کلیکها را تهدید میکند. در عین حال، برای کاربران فارسیزبان، این قابلیت میتواند دسترسی به اطلاعات دقیقتر و سریعتر را فراهم کند، به شرطی که گوگل محدودیتهای جغرافیایی را برطرف کند و منابع پارسی را غنیتر سازد.
در نهایت، گسترش AI Mode به زبان فارسی و بیش از ۲۰۰ کشور، نشاندهنده تعهد گوگل به جهانیسازی هوش مصنوعی است، اما همزمان نیاز به تعادل بین نوآوری و حفظ اکوسیستم وب را برجسته میکند. کاربران میتوانند با فعال کردن این حالت در تنظیمات، تجربهای هوشمندتر از جستوجو داشته باشند، اما ناشران باید به فکر مدلهای جدید درآمدزایی، مانند اشتراک مستقیم یا محتوای پریمیوم، باشند. این تحول، که بخشی از رقابت فزاینده با OpenAI و Anthropic است، میتواند جستوجو را به یک گفتگوی طبیعی تبدیل کند، اما چالشهایی مانند کاهش ترافیک و مسائل حریم خصوصی را نیز به همراه دارد. گوگل قول داده این ویژگی را به تدریج بهبود بخشد، و کاربران فارسیزبان منتظر فعالسازی کامل آن هستند – تغییری که میتواند اطلاعات را در دسترستر کند، اما همزمان نیاز به آگاهی از محدودیتهای AI را افزایش میدهد.
