در یک رویداد علمی کم‌سابقه، سیاره زمین با شتابی غیرمنتظره در حال چرخش سریع‌تر به دور خود است. این تغییر باعث شده روز سه‌شنبه، ۱۴ مرداد (۵ آگوست)، یکی از کوتاه‌ترین روزهای ثبت‌شده در تاریخ مدرن بشر باشد. گرچه این تغییر تنها کسری از میلی‌ثانیه است و در زندگی روزمره ما محسوس نیست، اما می‌تواند پیامدهای مهمی برای سامانه‌های دقیق زمان‌سنجی در جهان داشته باشد.
روند معکوس: زمین به‌جای کند شدن، سریع‌تر می‌چرخد
برای میلیون‌ها سال، چرخش زمین به‌تدریج کندتر می‌شد؛ پدیده‌ای که عمدتاً به نیروی گرانشی ماه و اثرات آن بر جزر و مد نسبت داده می‌شود. این روند باعث می‌شد که هر قرن، طول روزها اندکی افزایش یابد. اما در دهه‌های اخیر، پدیده‌ای معکوس رخ داده است: زمین حالا با سرعتی بیشتر از گذشته در حال چرخش است.
براساس گزارش TimeandDate، روز ۱۴ مرداد ۱۴۰۴، زمین چرخش خود را ۱.۲۵ میلی‌ثانیه سریع‌تر از ۲۴ ساعت استاندارد به پایان رساند؛ رکوردی که این روز را در کنار روزهایی چون ۱۵ تیر ۱۴۰۳ (۱.۶۶- میلی‌ثانیه) و ۹ تیر ۱۴۰۱ (۱.۵۹- میلی‌ثانیه) قرار می‌دهد.
علت سریع‌تر شدن چرخش زمین چیست؟
دانشمندان برای این پدیده دو سطح از دلایل ارائه کرده‌اند؛ دلایل کوتاه‌مدت و بلندمدت:
۱. تأثیر ماه در کوتاه‌مدت
موقعیت ماه نسبت به خط استوای زمین می‌تواند بر میزان گرانش آن بر اقیانوس‌ها اثر بگذارد. زمانی‌که ماه در نقاط شمالی یا جنوبی مدار خود قرار دارد، تأثیر آن بر جزر و مد تغییر می‌کند و می‌تواند سرعت چرخش زمین را برای مدت کوتاهی افزایش دهد.
۲. نقش هسته زمین در بلندمدت
اما دلیل عمیق‌تر، به درون سیاره بازمی‌گردد. تحقیقی در سال ۲۰۲۴ منتشرشده در ژورنال Nature نشان می‌دهد که ممکن است هسته مایع بیرونی زمین در حال کندشدن باشد. براساس قانون «پایستگی تکانه زاویه‌ای»، این کند شدن باعث می‌شود که پوسته جامد و گوشته زمین، برای جبران، با سرعت بیشتری بچرخند.
آیا باید منتظر “ثانیه کبیسه منفی” باشیم؟
در سال‌های گذشته، برای هماهنگی ساعت‌های اتمی با چرخش واقعی زمین، گاهی «ثانیه کبیسه» به زمان جهانی اضافه می‌شد. اما حالا که زمین سریع‌تر از ساعت‌های اتمی در حال چرخش است، ممکن است به‌جای افزودن، مجبور شویم یک ثانیه از زمان کم کنیم؛ پدیده‌ای که تاکنون سابقه نداشته و به آن «ثانیه کبیسه منفی» می‌گویند.
این اقدام می‌تواند چالش‌هایی جدی برای زیرساخت‌های دیجیتال، به‌ویژه در زمینه بانکداری، GPS و سرورهای جهانی ایجاد کند. اگر روند فعلی ادامه یابد، نخستین ثانیه کبیسه منفی ممکن است در سال ۲۰۲۹ اعمال شود.
آیا این تغییر برای ما قابل احساس است؟
کوتاه‌تر شدن روزها در حد میلی‌ثانیه، تأثیر مستقیمی بر زندگی روزمره ندارد. اما در مقیاس‌های بزرگ، این تغییرات برای دانشمندان ژئوفیزیک، مهندسان زمان‌سنجی، و حتی برنامه‌نویسان سیستم‌های جهانی حیاتی است. به‌خصوص که ثانیه کبیسه منفی می‌تواند هماهنگی دقیق میان ساعت‌های جهانی و زمین را برای نخستین‌بار دگرگون کند.
جمع‌بندی
زمین حالا سریع‌تر از هر زمان دیگری در تاریخ مدرن می‌چرخد، و ما شاهد روزهایی هستیم که به‌طور دقیق کوتاه‌تر از ۲۴ ساعت هستند. گرچه این تغییر برای انسان‌ها محسوس نیست، اما برای سیستم‌های حساس زمانی، بسیار مهم است و می‌تواند آینده تقویم جهانی را دگرگون کند. در نهایت، این پدیده یادآور این واقعیت است که سیاره ما، همچنان با رازها و دینامیک‌های پیچیده‌ای همراه است که به‌مرور کشف می‌شوند.
