در یکی از مهمترین تحولات صنعت هوش مصنوعی سال ۲۰۲۵، ایلان ماسک و پادشاهی عربستان سعودی وارد همکاری استراتژیک شدهاند تا بزرگترین دیتاسنتر هوش مصنوعی جهان خارج از خاک آمریکا را بنا کنند. این پروژه عظیم، که ظرفیت اولیه ۵۰۰ مگاوات دارد و توسط xAI (شرکت هوش مصنوعی ماسک) و استارتاپ دولتی عربستان Humain اجرا میشود، میتواند ۶ درصد از کل پردازشهای هوش مصنوعی جهان را تا سال ۲۰۳۰ مدیریت کند. تأمین پردازندهها بر عهده انویدیا است و هدف نهایی، نصب ۴۰۰ هزار تراشه پیشرفته تا پایان دهه است. این اتحاد نه تنها نشاندهنده جاهطلبی مشترک دو طرف برای تسلط بر آینده AI است، بلکه پیامدهای ژئوپولیتیکی، اقتصادی و امنیتی گستردهای به همراه دارد.
همکاری ماسک و عربستان ریشه در نیازهای متقابل دارد؛ xAI برای رقابت با OpenAI و Google به زیرساختهای عظیم محاسباتی نیاز دارد، در حالی که عربستان در چارچوب Vision 2030 میخواهد از وابستگی به نفت رها شده و به قطب جهانی هوش مصنوعی تبدیل شود. این دیتاسنتر، که در خاک عربستان ساخته میشود، از زمین وسیع، انرژی ارزان (به لطف نفت و خورشید)، و زیرساخت فیبر نوری پیشرفته بهره میبرد. ماسک پیشتر یک دیتاسنتر ۳۰۰ مگاواتی در ممفیس آمریکا ساخته بود، اما پروژه عربستان مقیاس بسیار بزرگتری دارد و میتواند Grok را به سطح جدیدی از قدرت برساند. طارق امین، مدیرعامل Humain، این همکاری را “برد-برد” توصیف کرده و تأکید دارد که عربستان با تعهد به عدم همکاری با شرکتهای چینی مانند هواوی، اعتماد دولت ترامپ را جلب کرده است. انتظار میرود با تغییرات سیاسی در کاخ سفید، محدودیتهای صادراتی انویدیا (مانند ممنوعیت فروش تراشههای H100/H200 به عربستان) برداشته شود و این پروژه شتاب بگیرد.
این پروژه بخشی از بسته بزرگتر سرمایهگذاری چند صد میلیارد دلاری آمریکا و عربستان است که در مجمع سرمایهگذاری آمریکا و عربستان اعلام شد. عربستان با سرمایهگذاری در xAI، صندوق سرمایهگذاری عمومی (PIF) خود را به یکی از بزرگترین بازیگران AI جهان تبدیل میکند و هدفگذاری کرده تا ۲۰ درصد از ظرفیت محاسباتی جهانی AI را تا ۲۰۳۰ کنترل کند. ماسک نیز با دسترسی به انرژی ارزان و زمین نامحدود، میتواند هزینههای عملیاتی Grok را تا ۴۰ درصد کاهش دهد – امتیازی که در آمریکا به دلیل کمبود انرژی و مقرونبهصرفه نیست. این اتحاد، که پیشتر در خرید توییتر (X) در ۲۰۲۲ با سرمایهگذاری ۱.۹ میلیارد دلاری PIF آغاز شده بود، حالا به سطح استراتژیک رسیده و میتواند تعادل قدرت در صنعت AI را به نفع آمریکا-عربستان تغییر دهد، در حالی که چین و اروپا را عقب نگه دارد.
با این حال، این همکاری نگرانیهای جدی نیز ایجاد کرده است؛ منتقدان میگویند تمرکز قدرت محاسباتی AI در دست یک شرکت خصوصی (xAI) و یک دولت (عربستان) میتواند به انحصار، سوءاستفاده سیاسی، یا حتی تهدیدات امنیتی منجر شود. همچنین، مصرف انرژی عظیم این دیتاسنتر (۵۰۰ مگاوات معادل برقرسانی به یک شهر متوسط) با اهداف زیستمحیطی در تضاد است، هرچند عربستان قول استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر را داده. در نهایت، این پروژه نشان میدهد که آینده هوش مصنوعی نه تنها فنی، بلکه ژئوپولیتیکی است و اتحاد ماسک-عربستان میتواند نقشه قدرت AI جهان را برای دهه آینده ترسیم کند.
