با افزایش افسردگی در میان نوجوانان، نگاه‌ها بیش از پیش به نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری این اختلال روانی معطوف شده است. پژوهش جدیدی از دانشگاه کالیفرنیا تأیید می‌کند که استفاده‌ی مداوم از این پلتفرم‌ها می‌تواند سلامت روانی کودکان و نوجوانان را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.
افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی؛ افزایش افسردگی
طبق تحقیق منتشر شده در نشریه JAMA Network Open، استفاده روزانه‌ی نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی طی سه سال از ۷ دقیقه به ۷۳ دقیقه رسیده است. همزمان، علائم افسردگی در همین گروه سنی ۳۵ درصد افزایش یافته است.
این تحقیق که تحت حمایت مالی «مؤسسه ملی سلامت آمریکا» (NIH) انجام شده، به بررسی دقیق ارتباط بین زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و بروز علائم افسردگی در کودکان پرداخته است.
افسرده‌ها بیشتر آنلاین‌اند یا شبکه‌های اجتماعی آنها را افسرده می‌کنند؟
پرسش مهمی که سال‌ها ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده این است:
آیا نوجوانانی که دچار افسردگی هستند، زمان بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند؟ یا این پلتفرم‌ها خود عاملی برای بروز افسردگی هستند؟
پاسخ تحقیق تازه این است که افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، منجر به افسردگی بیشتر می‌شود؛ اما عکس این قضیه (یعنی اینکه افسردگی باعث استفاده‌ی بیشتر شود) صادق نیست.
شیوه انجام پژوهش علمی چگونه بود؟
این تحقیق به سرپرستی دکتر جیسون نگاتا، دانشیار دانشگاه UCSF، روی ۱۲ هزار کودک بین ۹ تا ۱۳ سالگی انجام شد.
ویژگی مهم این تحقیق استفاده از داده‌های طولی فردی است؛ یعنی پژوهشگران به‌جای بررسی جمعی، هر کودک را طی زمان دنبال کردند تا تغییرات رفتاری و روانی‌اش را مستند کنند. این روش، نتایج را بسیار دقیق‌تر و قابل استنادتر می‌کند.
آزار اینترنتی و ارتباط آن با رفتارهای پرخطر
در تحقیق دیگری به سرپرستی دکتر نگاتا، مشخص شد آزار و اذیت در فضای مجازی (Cyberbullying) تأثیرات منفی بلندمدتی بر نوجوانان دارد:
کودکانی که در سن ۱۱ تا ۱۲ سال قربانی آزار اینترنتی بودند:
- ۲.۶۲ برابر بیشتر احتمال دارد در آینده افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی داشته باشند
- ۲.۳۱ برابر بیشتر به سمت مصرف مواد مخدر گرایش می‌یابند
احتمال مصرف:
- ماری‌جوانا: ۴.۶۵ برابر
- نیکوتین: ۳.۳۷ برابر
- الکل: ۱.۹۲ برابر
هشدار به والدین و سیاست‌گذاران: مراقب دنیای مجازی باشید
یافته‌های این پژوهش‌ها زنگ خطری جدی برای خانواده‌ها، مدارس و سیاست‌گذاران حوزه سلامت روان است. شبکه‌های اجتماعی در حالی به بخش جدانشدنی از زندگی نسل جدید تبدیل شده‌اند که نظارت، آموزش و فرهنگ‌سازی در استفاده از آنها هنوز به‌شکل جدی انجام نشده است.
نتیجه‌گیری: وقت آن رسیده در استفاده از شبکه‌های اجتماعی تجدید نظر کنیم
در دنیای امروز، نمی‌توان کودکان و نوجوانان را به‌طور کامل از اینترنت و فضای مجازی جدا کرد. اما می‌توان آگاهانه استفاده از آن را مدیریت کرد، درباره خطرات آن آموزش داد و محیطی امن‌تر در فضای مجازی فراهم کرد.
شبکه‌های اجتماعی باید ابزار پیشرفت باشند، نه منشأ آسیب‌های روانی.
