آیا ساز زدن می‌تواند مغز شما را جوان نگه دارد؟
مطالعه‌ای جدید که در مجله علمی PLOS Biology منتشر شده، نشان می‌دهد که فراگیری و نواختن یک ساز موسیقی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش اثرات پیری بر مغز انسان داشته باشد. پژوهشگران با بررسی عملکرد مغزی افراد مسن نوازنده، به نتایجی رسیده‌اند که می‌تواند نگاه ما به روند سالمندی را تغییر دهد.
طراحی مطالعه: مقایسه سه گروه مختلف با fMRI
پژوهشگران آکادمی تحقیقات Baycrest کانادا و آکادمی علوم چین با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) فعالیت مغز را در سه گروه مختلف بررسی کردند:
- ۲۵ فرد مسن نوازنده (با سابقه طولانی در یادگیری موسیقی)
- ۲۵ فرد مسن غیر نوازنده
- ۲۴ فرد جوان غیر نوازنده
در این آزمایش از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا هجاهایی را که در نویز پس‌زمینه پنهان شده بودند شناسایی کنند؛ کاری که معمولاً با افزایش سن برای مغز دشوارتر می‌شود.
نتایج: مغز افراد مسن نوازنده مثل مغز جوانان عمل می‌کند
نتایج به‌وضوح نشان داد که:
- افراد مسن غیرنوازنده، افزایش فعالیت مغزی و اتصالات عصبی مرتبط با جبران کاهش عملکرد را نشان دادند.
- اما افراد مسن نوازنده الگوهای مغزی شبیه افراد جوان داشتند و نیاز کمتری به جبران عملکرد داشتند.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که آموزش موسیقی در طول عمر می‌تواند اتصالات مغزی را در وضعیت جوان‌تری حفظ کند.
تئوری Hold-Back Upregulation؛ ذخیره شناختی چگونه عمل می‌کند؟
پژوهشگران از مفهومی به نام Hold-Back Upregulation صحبت کرده‌اند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که مغز به‌جای افزایش غیرعادی فعالیت برای جبران افت عملکرد، به‌واسطه آموزش‌های مداوم مانند نواختن موسیقی، عملکرد بهینه خود را بدون تلاش اضافی حفظ می‌کند.
به گفته دکتر یی دو، نویسنده همکار این پژوهش:
«همان‌طور که یک ساز خوش کوک نیازی به نواخته شدن با صدای بلندتر برای شنیده شدن ندارد، مغز یک نوازنده نیز با تمرین‌های سالیان‌سال، تنظیم و هماهنگ باقی می‌ماند.»
موسیقی، بخشی از سبک زندگی سالم شناختی
اگرچه این مطالعه به‌تنهایی نمی‌تواند رابطه‌ای علت‌ومعلولی را اثبات کند، اما در کنار سایر تحقیقات، از این ایده حمایت می‌کند که انتخاب‌های مثبت سبک زندگی مانند آموزش موسیقی، تحصیلات عالی یا دوزبانه بودن می‌توانند در مقابله با پیری مغز مؤثر باشند.
جمع‌بندی؛ چرا باید از همین امروز شروع به یادگیری ساز کنیم؟
اگر به دنبال راهی طبیعی، کم‌هزینه و لذت‌بخش برای تقویت سلامت مغز در درازمدت هستید، نواختن موسیقی می‌تواند یکی از مؤثرترین انتخاب‌ها باشد. این مهارت نه‌تنها به بهبود تمرکز، شنیدار و هماهنگی کمک می‌کند، بلکه ممکن است در سال‌های سالمندی به حفظ قابلیت‌های شناختی کمک بزرگی کند.
یادگیری یک ساز، فقط برای ساخت موسیقی نیست؛ بلکه برای حفظ جوانی مغز شماست.
