یک مطالعه پیشگامانه توسط محققان فنلاند و بریتانیا نشان می‌دهد که حمله قلبی (میوکاردیال اینفارکتوس) ممکن است صرفاً نتیجه کلسترول بالا یا سبک زندگی ناسالم نباشد، بلکه فرآیندهای عفونی نیز در آن نقش داشته باشند. این پژوهش، که در Journal of the American Heart Association منتشر شده، شواهدی ارائه می‌دهد که بیوفیلم‌های باکتریایی در پلاک‌های شریانی می‌توانند با فعال شدن توسط عفونت ویروسی یا محرک‌های دیگر، التهاب ایجاد کرده و منجر به حمله قلبی شوند. این یافته‌ها درک سنتی از علل حمله قلبی را به چالش کشیده و راه را برای تشخیص، درمان، و حتی واکسیناسیون باز می‌کند. در این مقاله از آی تی پالس، جزئیات این پژوهش را بررسی می‌کنیم.
یافته‌های کلیدی پژوهش
بیوفیلم‌های باکتریایی و نقش آن‌ها
- بیوفیلم چیست؟: لایه‌های ژلاتینی از باکتری‌ها که در پلاک‌های آترواسکلروتیک (حاوی کلسترول) در شریان‌ها تشکیل می‌شوند.
- وضعیت خاموش: این بیوفیلم‌ها می‌توانند دهه‌ها بدون علامت باقی بمانند و از دسترس سیستم ایمنی و آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل ماتریس محافظ خود مخفی شوند.
- فعال‌سازی: عفونت ویروسی (مانند آنفلوآنزا) یا محرک‌های خارجی (مانند استرس) می‌توانند بیوفیلم را فعال کنند.
- پیامد: باکتری‌های فعال‌شده باعث التهاب، پارگی کلاهک فیبری پلاک، تشکیل ترومبوس (لخته خون)، و در نهایت حمله قلبی.
پروفسور پکا کارهونن، سرپرست مطالعه از دانشگاه تامپره: «تاکنون تصور می‌شد که بیماری شریان کرونری صرفاً به دلیل اکسیداسیون LDL (کلسترول بد) ایجاد می‌شود. ما شواهد مستقیمی از وجود DNA باکتری‌های دهانی در پلاک‌های شریانی یافتیم که بیوفیلم‌ها را تشکیل می‌دهند.»
شواهد علمی
- آنتی‌بادی هدفمند: محققان آنتی‌بادی علیه باکتری‌های Viridans Streptococci (شایع در دهان) ساختند که وجود بیوفیلم را در بافت شریانی تأیید کرد.
- منبع نمونه‌ها: بافت‌ها از بیماران فوت‌شده بر اثر مرگ ناگهانی قلبی و افرادی که تحت جراحی پاکسازی شریان (مانند کاروتید) بودند، جمع‌آوری شد.
- تأیید التهاب: باکتری‌های آزادشده از بیوفیلم، پاسخ التهابی شدیدی ایجاد کردند که منجر به پارگی پلاک شد.
پیامدهای پژوهش
- تشخیص نوین: شناسایی DNA باکتریایی در پلاک‌ها می‌تواند به توسعه تست‌های تشخیصی جدید منجر شود.
- درمان‌های جدید: مهار بیوفیلم‌ها یا کاهش التهاب می‌تواند از پارگی پلاک جلوگیری کند.
- واکسیناسیون: امکان توسعه واکسن‌های قلبی برای پیشگیری از فعال شدن بیوفیلم‌ها وجود دارد.
- چشم‌انداز: این کشف می‌تواند رویکردهای پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی را متحول کند.
دکتر برت سیلوو، متخصص قلب از دانشگاه پزشکی هکنساک: «این مطالعه تأیید نمی‌کند که باکتری‌ها تنها عامل پارگی پلاک هستند، اما نقش التهاب را به‌عنوان یک عامل کلیدی تقویت می‌کند.»
جزئیات مطالعه
- محققان: دانشگاه‌های تامپره و اولُو، مؤسسه سلامت و رفاه فنلاند، و دانشگاه آکسفورد.
- منابع مالی: بنیاد قلب و عروق فنلاند و بنیاد Jane و Aatos Erkko.
- انتشار: مقاله با عنوان “Viridans Streptococcal Biofilm Evades Immune Detection and Contributes to Inflammation and Rupture of Atherosclerotic Plaques” در Journal of the American Heart Association، 6 اوت 2025. DOI: 10.1161/JAHA.125.041521.
واکنش‌ها در X
کاربران در X با هیجان و تردید به این پژوهش واکنش نشان داده‌اند:
- یکی نوشت: «حمله قلبی عفونی؟ این می‌تونه کل صنعت پزشکی رو تغییر بده!»
- دیگری اظهار داشت: «واکسن برای قلب؟ باید منتظر شواهد بیشتری باشیم.»
محدودیت‌ها و گام‌های بعدی
- محدودیت‌ها: مطالعه هنوز ثابت نکرده که بیوفیلم‌ها علت اصلی پارگی پلاک هستند؛ فرآیندهای غیرعفونی (مانند LDL اکسیدشده) همچنان نقش دارند.
- گام‌های بعدی: آزمایش‌های بالینی برای توسعه واکسن‌های پیشگیرانه و بررسی بیشتر بیوفیلم‌ها در بیماران زنده.
این پژوهش نشان می‌دهد که بیوفیلم‌های باکتریایی در پلاک‌های شریانی می‌توانند با فعال شدن توسط عفونت‌های ویروسی، التهاب ایجاد کرده و منجر به حمله قلبی شوند. این کشف، دیدگاه سنتی درباره علل بیماری‌های قلبی را به چالش می‌کشد و راه را برای واکسن‌های قلبی و روش‌های تشخیصی نوین باز می‌کند. آی تی پالس، مرجع اخبار علمی، شما را با تحولات پزشکی همراهی می‌کند.
