اگر فکر می‌کنید استفاده از روغن‌های گیاهی سالم مانند روغن زیتون بدون محدودیت مشکلی ندارد، بهتر است دوباره فکر کنید. پژوهشی جدید نشان می‌دهد که مصرف بیش‌ازحد «اسید اولئیک» – چربی اصلی موجود در بسیاری از روغن‌های گیاهی – می‌تواند بدن را به تولید سلول‌های چربی جدید وادار کند.
مصرف زیاد اسید اولئیک، محرک رشد سلول‌های چربی
اسید اولئیک که در روغن‌هایی مانند زیتون، آفتابگردان، کانولا و حتی آووکادو وجود دارد، همیشه به‌عنوان یک اسید چرب مفید و بخشی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای شناخته شده است. اما پژوهش مشترک دانشگاه‌های ییل، نیویورک و اوکلاهما نشان داده که مصرف بی‌رویه آن می‌تواند مسیر بیولوژیکی خاصی را فعال کند که منجر به تولید سلول‌های چربی جدید می‌شود؛ پدیده‌ای به نام آدیپوژنز (Adipogenesis).
در این فرایند، اسید اولئیک با افزایش سطح پروتئین AKT2 و همزمان سرکوب پروتئین LXR، سلول‌های پیش‌ساز چربی (APC) را به‌سمت تبدیل به سلول‌های چربی بالغ هدایت می‌کند – حتی زمانی که بدن نیاز فوری به ذخیره‌سازی چربی ندارد.
چربی‌هایی که «سربازهای ذخیره‌سازی» می‌سازند
مایکل رودولف، یکی از پژوهشگران ارشد این مطالعه، توضیح می‌دهد: «مصرف بیش‌ازحد اسید اولئیک شبیه این است که تعداد سربازان ارتش چربی بدن را افزایش دهیم. این ارتش آماده ذخیره‌سازی بیشتر می‌شود، اما اگر جریان مواد مغذی همچنان بالا بماند، چاقی در راه است.»
نکته‌ی مهم اینکه سلول‌های چربی پس از تشکیل، حتی با کاهش وزن نیز از بین نمی‌روند. آن‌ها فقط کوچک می‌شوند و به‌دلیل داشتن «حافظه اپی‌ژنتیک» می‌توانند زمینه‌ی بازگشت مجدد چربی را تسهیل کنند.
آیا باید روغن‌های گیاهی را کنار بگذاریم؟
خیر. محققان تأکید می‌کنند که فواید اسید اولئیک همچنان پابرجاست؛ به‌ویژه زمانی که در چارچوب یک رژیم متعادل مانند رژیم مدیترانه‌ای مصرف شود. اما پیام اصلی این پژوهش آن است که حتی «چربی‌های سالم» هم باید به‌اندازه و با درک درست از نیازهای بدن مصرف شوند.
این مطالعه بر روی مدل‌های حیوانی و سلول‌های انسانی در محیط آزمایشگاهی انجام شده و هنوز برای اثبات تأثیر آن در بدن انسان، به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. بااین‌حال، یافته‌های آن در ژورنال معتبر Cell Reports منتشر شده و می‌تواند مسیر تحقیقات آینده درباره چاقی و متابولیسم چربی را تغییر دهد.
